સામાન્ય રીતે દરેક વ્યક્તિએ તેની કમાણી પર ટેક્સ ભરવો પડે છે.આવક પછી પગારમાંથી હોય કે વ્યવસાયમાંથી હોય,જો કે ભારતના આવકવેરા નિયમોમાં,અમુક કેસોમાં આવકને કરમાંથી મુક્તિ આપવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.આ માટે,આવકવેરાની કલમ 80C થી 80U ની ભૂમિકા મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે.
ટેક્સ-સંબંધિત ડિજિટલ સેવાઓ પ્રદાન કરતી કંપની ClearTax અનુસાર,કરમુક્ત આવકમાં પ્રથમ નંબર કૃષિમાંથી આવે છે.ભારતમાં ખેતીમાંથી થતી આવક પર ટેક્સ લાગતો નથી.જો કે,જો તમે ખેતી સિવાયના અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવક મેળવતા હોવ,તો કર સ્લેબ નક્કી કરવા માટે કૃષિ આવકનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.આ સ્થિતિમાં પણ અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી મળેલી આવક પર જ ટેક્સ લાગશે અને ખેતીમાંથી મળેલી આવક કરમુક્ત રહેશે.
પ્રોવિડન્ટ ફંડ અને ગ્રેચ્યુટી : નોકરી કરતા લોકો માટે પીએફ અને ગ્રેચ્યુઈટી સૌથી મહત્વપૂર્ણ સુરક્ષા છે.નિવૃત્તિ પછી,જ્યારે આવકનો મુખ્ય સ્ત્રોત એટલે કે પગાર અદૃશ્ય થઈ જાય છે,ત્યારે પીએફ અને ગ્રેચ્યુટી ખૂબ જ ઉપયોગી છે.આ કારણથી તેમને પણ કરમુક્ત રાખવામાં આવ્યા છે.જો કે તેની સાથે કેટલીક શરતો પણ જોડાયેલ છે.
જો તમારો પીએફ પાંચ વર્ષથી વધુ સમય માટે કાપવામાં આવે છે,તો તે ફક્ત કરમુક્ત બને છે.જો તમે પાંચ વર્ષ પહેલા પીએફ ઉપાડો છો,તો તમારે 10 ટકાના દરે TDS ચૂકવવો પડશે.જો તમારી કુલ આવક કરપાત્ર નથી,તો આ કાપેલા TDS નું રિફંડ ITRમાં ક્લેમ કરી શકાય છે.
સરકારી કર્મચારીઓને મળતી ગ્રેચ્યુઈટી સંપૂર્ણપણે કરમુક્ત છે.ભલે કોઈ સરકારી કર્મચારીનું મૃત્યુ થાય અથવા તે નિવૃત્તિ પછી ગ્રેચ્યુઈટી ઉપાડી લે,તેની રકમ કરમુક્ત રહે છે.ખાનગી ક્ષેત્રના કર્મચારીઓ માટે,આ છૂટ શરતો સાથે ઉપલબ્ધ છે.પ્રાઈવેટ સેક્ટરના કર્મચારીઓને માત્ર 10 લાખ રૂપિયા સુધીની ગ્રેચ્યુઈટી પર ટેક્સમાં છૂટ મળે છે.
ગિફ્ટ પર ટેક્સ એ બહુ જૂની વાત છે.આ ટેક્સ ભારતમાં વડાપ્રધાન નેહરુના સમયથી અસ્તિત્વમાં છે.આવકવેરાના નિયમો હેઠળ મોંઘી ભેટો પર ટેક્સ લાગે છે.2017 માં ગિફ્ટ્સ સંબંધિત આવકવેરાની જોગવાઈઓમાં સુધારા બાદ એ નક્કી કરવામાં આવ્યું છે કે મોંઘી ભેટ કરપાત્ર હશે.
તમને ભેટમાં રોકડ અથવા ચેક,ડ્રાફ્ટ અને સ્થાવર મિલકત મળી હોય,તમારે તેને અન્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવકમાં ITR માં દર્શાવવી પડશે.જો કે,ભેટની કિંમત 50,000 રૂપિયા સુધીની હોય,તો તેને ટેક્સમાંથી મુક્તિ મળશે.આ સિવાય લગ્ન કે વર્ષગાંઠ જેવા પ્રસંગો પર મળતી તમામ ભેટો કરમુક્ત છે.
શિષ્યવૃત્તિ : શિષ્યવૃત્તિના નાણાને પણ આવક તરીકે ગણવામાં આવે છે.એકમાત્ર સારી બાબત એ છે કે તેને કરમુક્ત આવક ગણવામાં આવે છે.સ્કોલરશીપના પૈસા આવકવેરા કાયદાની કલમ 56 (ii) હેઠળ કરમાંથી મુક્તિ છે.
રિવર્સ મોર્ટગેજ સ્કીમ : જ્યારે તમે કોઈ પ્રોપર્ટી વેચો છો અથવા કોઈના નામે ટ્રાન્સફર કરો છો,તો લોંગ ટર્મ કેપિટલ ગેઈન ટેક્સ ચૂકવવો પડે છે.વરિષ્ઠ નાગરિકોને આ કરમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી છે.આ સિવાય જો 62 વર્ષ કે તેથી વધુ ઉંમરના કરદાતા પ્રોપર્ટી સામે લોન લે છે તો તે પણ ટેક્સ ફ્રી છે.
