શાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખ છે કે સાપને દૂધ પીવડાવવાથી નાગ દેવતા પ્રસન્ન થાય છે. જેના કારણે ઘરમાં અન્ન, ધન અને લક્ષ્મીનો ભંડાર રહે છે. તેથી જ સદીઓથી આ પરંપરા ચાલી આવે છે કે નાગપંચમીના દિવસે સાપને દૂધ ચઢાવવામાં આવે છે.આ પરંપરાનો લાભ લેવા માટે, નાગપંચમીના અવસરે, મદારીઓ લોકોને સાપના દર્શન કરાવે છે. દર્શન કર્યા બાદ નાગ દેવતા માટે દૂધનું દાન માંગવામાં આવે છે.
આ વર્ષે પણ દેશના ઘણા ભાગોમાં આવું જ દ્રશ્ય જોવા મળ્યું છે. પરંતુ સાપનું દૂધ પીવા સાથે જોડાયેલું એક રહસ્ય છે જે તમને આશ્ચર્યચકિત કરી દેશે. દૂધ પીધા પછી સાપનું શું થાય છે?: શાસ્ત્રોમાં સાપને દૂધ આપવાની થિયરી વિજ્ઞાન સ્વીકારતું નથી. પ્રાણીઓના સ્વભાવ અને ગુણો પર કામ કરતા નિષ્ણાતો, ડોકટરો અને ખુદ સાપ ચાર્મર્સ પણ સ્વીકારે છે કે સાપનું શરીર એવા પ્રકારનું નથી કે તે દૂધ પી શકે. જો સાપ દૂધ પીવે છે તો તેના આંતરડામાં ચેપ લાગે છે અને તે જલ્દી મરી જાય છે.
અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીના બાયોલોજીના પ્રોફેસર અનિતા ગોપેશના જણાવ્યા અનુસાર, સાપ સંપૂર્ણપણે માંસાહારી છે અને ઉંદરો, જંતુઓ, માછલીઓ વગેરે ખાય છે. તેના માટે દૂધ ઝેર સમાન છે. સાપને સાંભળવાની ક્ષમતા હોતી નથી, તે બીનમાંથી નીકળતા તરંગોને અનુભવીને જ બીન સાથે ફરે છે.
આયુર્વેદાચાર્ય ડૉ.એસ.કે. રાયે જણાવ્યું કે સાપ એવી વસ્તુઓ લે છે, જે ન તો એસિડિક હોય છે અને ન તો આલ્કલાઇન. દૂધની પ્રકૃતિ મધ્યવર્તી છે, આવી સ્થિતિમાં જો તે દૂધ પીશે તો પણ તેના આંતરડામાં ચેપ લાગશે. જો દૂધનું પ્રમાણ થોડું પણ વધી જાય તો સાપ મરી જાય છે. રાષ્ટ્રીય સ્તરે સ્નેક શો કરી ચૂકેલા ભવર બાવરાએ પણ આ પરંપરાને સંપૂર્ણ ખોટી માન્યતા ગણાવી હતી.
તેથી જ સાપને ખવડાવવાની પરંપરા શરૂ થઈ: પર્યાવરણવાદીઓ આ પરંપરાને પર્યાવરણીય સંતુલન સાથે જોડાયેલી જુએ છે. તેઓ કહે છે કે સાપ એક એવું પ્રાણી છે જેને પાણીની નીચે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે. વરસાદમાં બિલમાં પાણી પ્રવેશતાની સાથે જ તેઓ બિલમાંથી બહાર આવી જાય છે.
