કોરોનાને કારણે 25 માર્ચથી દેશમાં લોકડાઉન થઈ રહ્યું છે અને તેના કારણે મોટાભાગનું કામ અટકી ગયું છે. કોરોનાનો ફાટી નીકળવો ખરેખર ઉદ્યોગના ઘણા ક્ષેત્રો માટે પાયમાલ સાબિત થયો છે. તેમાંથી એમએસએમઈ, એવિએશન, હોસ્પિટાલિટી અને ટૂરિઝમ એમ ચાર ક્ષેત્રે સૌથી વધુ નુકસાન થયું છે. કરોડોની સંખ્યામાં લોકોએ નોકરી ગુમાવવાની સંભાવના છે.
કોરોનાનો ફાટી નીકળવો ખરેખર ઉદ્યોગના ઘણા ક્ષેત્રો માટે પાયમાલ સાબિત થયો છે. કોરોનાથી જીડીપીમાં મોટો ફાળો આપતા ખાનગી વપરાશ, રોકાણ અને વિદેશી વેપારને ખરાબ અસર પડી છે. આને કારણે કરોડોમાં નોકરી ગુમાવવાની સંભાવના છે. ચાલો આપણે જાણીએ કે કોરોનાના પાયમાલને કારણે કયા ક્ષેત્રે સૌથી વધુ મુશ્કેલી સહન કરી છે? અને તેમનું ભવિષ્ય કેવી રીતે હોઈ શકે?
વિમાન ક્ષેત્રે સૌથી વધુ કોરોનાથી નુકસાન થયું છે. કોરોનાને કારણે વિશ્વના ઘણા દેશોમાં લોકડાઉન થઈ રહ્યું છે. ભારતની ફ્લાઇટ્સ પણ સંપૂર્ણપણે બંધ છે. આ ક્ષેત્રમાં પગારમાં ઘટાડો અને છટણી શરૂ થઈ ગઈ છે. ભારતમાં જ આ ક્ષેત્રમાં હજારો રોજગારની અપેક્ષા છે. જાણકાર લોકો ચેતવણી પણ આપી રહ્યા છે કે જો લોકડાઉન લાંબા સમય સુધી કરવામાં આવે તો ઘણી એરલાઇન્સના બંધમાં વિલંબ થઈ શકે છે. વૈશ્વિક વ્યવસાય સલાહકાર કંપની કેપીએમજીના જણાવ્યા અનુસાર, ઉડ્ડયન માટે, તે વર્ષ 2008-09ના મંદી કરતા મોટી કટોકટી છે.
કોરોનાનો પાયમાલો પણ હોટલ અને રેસ્ટોરન્ટસ જેવા આતિથ્ય ક્ષેત્રને ઢાંકી દે છે. ફ્લાઇટ્સ બંધ હોવાથી પરિવહન અને મુસાફરી પૂર્ણ રીતે અટકી જવાને કારણે હોટેલ્સ અને રેસ્ટોરન્ટ્સ પણ બંધ કરાઈ છે. લોકડાઉન ખુલ્યા પછી, સ્થાનિક પરિવહનને આ ક્ષેત્રમાં થોડો ધંધો મળી શકે છે, પરંતુ આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓને આવવામાં ઘણા મહિનાઓનો સમય લાગી શકે છે.ઘરેલું સ્તરે પણ, લોકો આવતા મહિનાઓ સુધી રેસ્ટોરન્ટ્સ અથવા ગીચ સ્થળોની મુલાકાત લેવામાં અચકાશે. આવી સ્થિતિમાં આ ક્ષેત્રમાં પણ મોટા પાયે છટણી થવાની સંભાવના છે.
કોરોનાને કારણે, સૂક્ષ્મ, નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો (એમએસએમઇ) ક્ષેત્રને ભારે નુકસાન થવાની સંભાવના છે. તેથી જ આ ક્ષેત્રને રાહત પેકેજ આપવાની માંગ વધવા માંડી છે. સરકાર ટૂંક સમયમાં આ ક્ષેત્ર માટે રાહત પેકેજની જાહેરાત કરી શકે છે.
પીએચડી ચેમ્બર (યુપી ચેપ્ટર) ના સહ-અધ્યક્ષ મનીષ ખેમકા કહે છે, “સરકાર સામે સૌથી મોટી સમસ્યા બેકારી છે. મોટી સંખ્યામાં લોકો બેરોજગાર રહેશે. તેથી રોજગારના ખૂબ મોટા સ્રોત એવા એમએસએમઇને ટેકો આપવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
એમએસએમઇને આ સમયે તાત્કાલિક રાહતની જરૂર છે અને સરકારે તેમાં મોડું ન કરવું જોઈએ. જો હવે દવાની જરુર છે, તો સરકારે મદદ કરવી જોઈએ. રાજ્ય સરકારો પણ આ મામલે કેન્દ્રના પગલાની રાહ જોઈ રહી છે.એમએસએમઇ માટે રોકડ સહાયથી ઓછી કંઈપણ કામ કરશે નહીં. ઘણા દેશોએ એશિયામાં કેનેડા, અમેરિકાથી બાંગ્લાદેશ સુધીની તેમના ઉદ્યોગોને રોકડ સહાય લંબાવી છે.
તેમણે કહ્યું કે બાંગ્લાદેશ સરકારે કર્મચારીઓને 2 ટકાના નજીવા વ્યાજ પર લોન જેવી સુવિધા આપી છે જેથી તેઓ પગારની કટોકટીના કિસ્સામાં તેમના ખર્ચને પહોંચી શકે. ભારતમાં પણ, એમએસએમઇ કર્મચારીઓ માટે લોન અથવા પગાર સહાય જેવી યોજના શરૂ કરી શકાય છે.
ઓલ ઈન્ડિયા મેન્યુફેક્ચર્સ એસોસિએશન (એઆઇએમએ) ના એક અહેવાલ મુજબ, જો લોકડાઉન લાંબા સમય સુધી ચાલે અને સરકાર તરફથી કોઈ મદદ ન મળે તો લગભગ સાડા સાત કરોડ એમએસએમઇ યુનિટ્સ બંધ થઈ શકે છે. આ ક્ષેત્રે નોટબંધીના આંચકાથી હજી પાછો આવી ગયો હતો કે તેની સામે એક નવું સંકટ આવ્યું. આ ક્ષેત્ર જીડીપીના લગભગ 30 થી 35 ટકા ફાળો આપે છે અને 11 કરોડથી વધુ લોકોને રોજગારી આપે છે. તેમનો ધંધો સ્થિર છે અને ઘણી મૂડીના અભાવને લીધે, નિકાસ પર ઘણી વખત અવલંબન હોવાને કારણે, તેમને તેમના કર્મચારીઓને પગાર આપવાનું મુશ્કેલ છે.આવી સ્થિતિમાં દેવાની ચુકવણી, જીએસટી ભરવું તેમના માટે વધારાના બોજ સમાન છે.
પર્યટન એ પણ કોરોનાનું પ્રથમ અને સૌથી વધુ નુકસાનકારક ક્ષેત્ર છે. જો લોકડાઉન વિશ્વના દેશોમાં ખુલે છે, તો પણ લોકો મહિનાઓ અથવા ઓછામાં ઓછા એક વર્ષ સુધી પ્રવાસ અને બિન-આવશ્યક મુસાફરીથી દૂર રહેવા માંગશે. આવી સ્થિતિમાં, આ ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલા લાખો લોકોની આજીવિકા પર ગંભીર સંકટ છે. કેપીએમજીના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ભારતમાં લગભગ 38 મિલિયન નોકરીઓ ઉમેરી શકાય છે, જેમાં પર્યટન અને હોસ્પિટાલિટી બંને ક્ષેત્રનો સમાવેશ છે.
ઉદ્યોગ ચેમ્બર સીઆઈઆઈ કહે છે કે બ્રાન્ડેડ હોટલ, ટૂર ઓપરેટરો, ટ્રાવેલ એજન્સી વગેરેનું કુલ નુકસાન લગભગ 1.58 લાખ કરોડ રૂપિયા છે. એ જ રીતે, ઓનલાઇન ટ્રાવેલ એજન્સીઓ 25,000 કરોડ અને એડવેન્ચર ટૂર ઓપરેટરોને લગભગ 19,000 કરોડનું નુકસાન કરી શકે છે. આ ક્ષેત્રને ટેકો આપવા માટે સરકાર નરમ લોન આપવા, કાર્યકારી મૂડી, લોન મુલતવી રાખવા જેવા પગલાં લઈ શકે છે.
