આત્મનિર્ભર ભારત)ના અભિયાનને મજબૂત અને વેગ આપવા માટે આ Budget 2023 માં Custom Duty માં વધારાની જાહેરાત કરવામાં આવી શકે છે. આ પગલું સરકારના મેક ઇન ઇન્ડિયા અભિયાનમાં મદદ કરશે અને સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપશે. આયાત ઘટાડવા અને સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકાર 35 સામાન પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવાની તૈયારી કરી રહી છે. તેમાં પ્રાઈવેટ જેટ, હેલિકોપ્ટર, હાઈ-એન્ડ ઈલેક્ટ્રોનિક વસ્તુઓ, પ્લાસ્ટિકની વસ્તુઓ, જ્વેલરી, હાઈ-ગ્લોસ પેપર અને વિટામિન્સ જેવી વસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે.
સરકાર જે સામાન પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવાની યોજના ધરાવે છે તેની યાદી વિવિધ મંત્રાલયો પાસેથી પ્રાપ્ત થઈ છે. આ યાદીની સમીક્ષા કર્યા બાદ એવું માનવામાં આવે છે કે અત્યાર સુધી સરકારે 35 વસ્તુઓ પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવાનું મન બનાવી લીધું છે. તેનું એક કારણ એ છે કે ભારતમાં આ માલના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તેની આયાત મોંઘી કરવામાં આવી રહી છે. ડિસેમ્બરમાં, વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયે ઘણા મંત્રાલયોને બિન-આવશ્યક આયાતી માલની સૂચિ તૈયાર કરવા કહ્યું હતું જેના પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારી શકાય.
સરકાર આયાત ઘટાડવાનો પણ પ્રયાસ કરી રહી છે. હકીકતમાં ચાલુ ખાતાની ખાધ જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં 4.4 ટકાના નવ મહિનાની ઊંચી સપાટીએ પહોંચી ગઈ હતી. ડેલોઇટે તાજેતરમાં જાહેર કરેલા અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે ચાલુ ખાતાની ખાધમાં વધારો થવાની આશંકા હજુ પણ છે. વધતા આયાત બિલના ખતરા ઉપરાંત 2023-24માં નિકાસ પર ફુગાવાના દબાણની શક્યતા છે. સ્થાનિક માંગ જે રીતે નિકાસ વૃદ્ધિને વટાવી ગઈ છે, એવો અંદાજ છે કે મર્ચેન્ડાઈઝ વેપાર ખાધ દર મહિને $25 બિલિયન હોઈ શકે છે. આ આંકડો ચાલુ ખાતાની ખાધને જીડીપીના 3.2 થી 3.4 ટકાની બરાબર રાખવામાં સફળ થઈ શકે છે.
વિવિધ ક્ષેત્રોમાં, આવી વસ્તુઓ પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારી શકાય છે, જે આવશ્યક ચીજવસ્તુઓની શ્રેણીમાં આવતી નથી. આ સિવાય સરકારે ઓછી ગુણવત્તાની પ્રોડક્ટ્સની આયાત ઘટાડવા માટે ઘણા સેક્ટરમાં ધોરણો નક્કી કર્યા છે. જેમાં રમતગમતનો સામાન, લાકડાનું ફર્નિચર અને પીવાલાયક પાણીની બોટલનો સમાવેશ થાય છે. આ બંને સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય ઉત્પાદકો માટે સમાન છે. આ માપદંડોને કારણે ચીનથી આવતી ઘણી સસ્તી ચીજવસ્તુઓની આયાત ઘટી શકે છે, જેના કારણે તે થોડા સમય માટે મોંઘી થઈ શકે છે.
2014માં શરૂ કરાયેલા ‘Make in india’ કાર્યક્રમને મજબૂત કરવા માટે સરકાર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવાનો નિર્ણય લઈ શકે છે. ગયા બજેટમાં પણ નાણામંત્રીએ ઈમિટેશન જ્વેલરી, છત્રી અને ઈયરફોન જેવી ઘણી વસ્તુઓ પર આયાત ડ્યૂટી વધારીને સ્થાનિક ઉત્પાદનને મજબૂત કરવા પર ભાર મૂક્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં આ વર્ષે પણ અન્ય ઘણી ચીજવસ્તુઓ પર આયાત ડ્યુટી વધવાની છે અને પછી તેમના મેક ઇન ઇન્ડિયા ઉત્પાદનોનો લાભ મળી શકે છે.
વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયે જેમ્સ અને જ્વેલરી સેક્ટર માટે સોના અને અન્ય કેટલીક વસ્તુઓ પરની આયાત ડ્યૂટી ઘટાડવાનું સૂચન કર્યું છે. તેનાથી દેશમાંથી જ્વેલરી અને અન્ય તૈયાર ઉત્પાદનોની નિકાસ વધારવામાં મદદ મળશે. ગયા વર્ષે બજેટમાં સરકારે સોના પરની આયાત ડ્યૂટી 10.75 ટકાથી વધારીને 15 ટકા કરી હતી. સરકારે ઉડ્ડયન, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, સ્ટીલ અને ઔદ્યોગિક ઉત્પાદન ક્ષેત્રોમાં કસ્ટમ ડ્યુટી નાબૂદ કરી હતી.
આ Budget 2023 માં સરકાર દેશના ઘરેલુ જ્વેલરી ઉદ્યોગને અનેક મોરચે રાહત આપી શકે છે. જેમાં કાચા માલની આયાતથી લઈને તૈયાર માલની નિકાસ સુધી જ્વેલરી ઉદ્યોગને ફાયદો થઈ શકે છે. જો ઉદ્યોગની માંગની વાત કરીએ તો જેમ્સ એન્ડ જ્વેલરી નિકાસકારોની માંગ છે કે બજેટમાં લેબ ડાયમંડના કાચા માલ પરની આયાત ડ્યુટી નાબૂદ કરવામાં આવે. આ સાથે જ્વેલરી રિપેર પોલિસી જાહેર કરવાની પણ માંગ કરવામાં આવી છે.
આ ઉપરાંત સરકારને સ્પેશિયલ નોટિફાઈડ ઝોનમાં હીરાના વેચાણ પર અંદાજિત ટેક્સ લાદવાનું પણ સૂચન કરવામાં આવ્યું છે અને SEZ માટે લાવવામાં આવી રહેલા નવા કન્ટ્રી બિલનો અમલ કરવાની માંગ પણ કરવામાં આવી છે. ઉદ્યોગે બજેટમાં ‘ડાયમંડ પેકેજ’ની જાહેરાત કરવાનો અનુરોધ કર્યો છે.
