46 વર્ષની મનીષાએ તેના જીવનમાં ખૂબ સંઘર્ષ કર્યો છે. તેના પિતા હમેશાંથી મનીષાને આગળ વધવા માટે પ્રોત્સાહિત કરતાં હતા. મનીષા એક મિડલ ક્લાસ પરિવારથી આવે છે. પણ તેના પરિવારમાં બધી મહિલાઓ કામ કરતી હતી. સ્કૂલનું ભણવાનું પૂરું કર્યા પછી મનીષા દિલ્હી સ્કૂલ ઓફ ઇકોનોમિક્સથી પોસ્ટ ગ્રૅજ્યુએશનની ડિગ્રી મેળવી.જ્યારે મનીષા DSEમાં અભ્યાસ કરતી હતી ત્યારે તેની સાથે લગભગ 40 ટકા મહિલાઓ હતી. કૉલેજ છોડ્યા પછી, તેના ઘણા મિત્રોએ શિક્ષણ અને નર્સિંગમાં કારકિર્દી પસંદ કરી. ગ્રેજ્યુએશન પૂરું થતાંની સાથે જ મનીષાને ગ્રિન્ડલેજ બેંકે ફ્રેશર તરીકે નોકરી આપી.
આ બેંકમાં મનીષા ઈન્વેસ્ટમેન્ટ બેંકિંગ વિભાગમાં કામ કરતી હતી. તમને જણાવી દઈએ કે મનીષાની પહેલી જોબમાં તેનું કામ સ્ટોક સ્ટેટમેન્ટ કરવાનું હતું. મનીષાએ આ વિશે જણાવ્યું, ‘હું નોંધણી કરાવતી હતી કે કંપની પાસે 2000 પેન્સિલ, 200 ટેબલ અને 30 પંખા છે. Grindlage ખાતે બીજી નોકરી મારા માટે અલગ પ્રકારની હતી. ત્યાં મારે સ્ટોક સ્ટેટમેન્ટ આપવાનું હતું અને ક્યારેક પિઝા ડિલિવરી કરવાની હતી.
મનીષા કહે છે કે, આજે જ્યારે તે પાછળ જુએ છે ત્યારે તેને લાગે છે કે આ નાની નોકરીઓએ તેને મોટી ભૂમિકા માટે તૈયાર કરી છે. લોકો તમને નાની-નાની નોકરીઓમાં ત્યાં સુધી રોકે છે જ્યાં સુધી લોકો તમારામાં એટલો વિશ્વાસ ન બેસાડે કે તમે તેમની પાસેથી આગળ વધવાનું વિચારવાનું શરૂ કરો.
મનીષાના લગ્ન ફક્ત 24 વર્ષની ઉમરમાં થઈ ગયા હતા. લગ્ન સમયે તેના પતિ ડોએચે બેન્કમાં કોર્પોરેટ ફાઇનાન્સ બિઝનેસ હેડ હતા. મનીષા મુંબઈમાં રહેતી હતી અને તેના પતિ દિલ્હીમાં રહેતા હતા. અમુક વર્ષ બંને પોત પોતાની નોકરી પર ફોકસ કરે છે. મુંબઈમાં ગ્રીડલેજમાં કામ કવન થોડા સમય પછી તેમણે યુબીએસ બેન્કમાં કામ કર્યું, અહિયાં ઇંવેસમેન્ટ બેન્કિંગ કંપની હતી. મનીષએ ત્યાં 20 વર્ષ સુધી નોકરી કરી. 33 વર્ષની ઉમર થતાં પહેલા મનીષા પોતાની મહેનતથી આ કંપનીમાં સીઇઓ બની ગઈ હતી.
આટલી નાની ઉંમરે આટલું મોટું સ્થાન હાંસલ કરવા પાછળ મનીષા કહે છે, ‘આનું એક મોટું કારણ મારો ઉછેર છે, જો હું વર્ગમાં બીજા નંબરે આવતી હતી તો તેનું ઊંડાણપૂર્વક વિચાર કરવામાં આવતું હતું. મેં વિચાર્યું કે હું આ સ્તરે પહોંચ્યો કારણ કે હું સુસંગત હતો. હું સંબંધો બાંધવામાં માનતો હતો, જ્યારે અવારનવાર બ્રેક લેતો હતો.
મનીષા કહે છે, ‘હું જેને ઓળખતી હતી તેમાંથી ઘણી મહિલાઓએ લગ્ન પછી નોકરી છોડી દીધી હતી. લોકો મને વિચિત્ર રીતે જોતા અને માની લીધું કે હું સેક્રેટરી છું. લોકોએ મને ગંભીરતાથી ન લીધો. બંને પક્ષો માટે કંપની એક્વિઝિશન, ફંડ એકત્રીકરણ વગેરે પર મહિલાઓની સામે વાત કરવી મુશ્કેલ હતી.
મનીષાને અવારનવાર પોતાની નોકરીને લીધે દિલ્હીથી લંડન જવું પડતું હતું. તેણે સારા અને ખરાબ બંને દિવસો જોયા છે. તે જણાવે છે કે લોકો તેની સાથે હાથ મિલાવવાને બદલે નમસ્તે કરતાં હતા, અજીબ સવાલ પૂછતાં હતા કે તે લગ્ન ક્યારે કરશે અને તે કહેતી હતી, ‘હું અહિયાં આ બધી વાતો કરવા નથી આવી.’
મનીષાના જીવનમાં સૌથી પડકારજનક સમય ત્યારે આવ્યો જ્યારે તેની પુત્રી તારાનો જન્મ થયો. તે સમયે મનીષાની પ્રસૂતિ રજા માત્ર ત્રણ મહિનાની જ હતી. મનીષા ચોથા મહિનાથી જ એક દીકરીને જન્મ આપીને ઓફિસમાં જોડાઈ. તે પોતાના માટે તેમજ તેની પુત્રી માટે પેક કરતી હતી. ઓફિસ પાસેની હોટલમાં દીકરીના રહેવાની વ્યવસ્થા હતી. આખો દિવસ કામ કરવાની સાથે સાથે તે પોતાની દીકરીનું પણ ધ્યાન રાખતી હતી.
ઘણી વખત મનીષાને ખરાબ લાગ્યું કે તે પોતાની દીકરીને પૂરો સમય નથી આપી શકતી, તેણીએ તેના મુશ્કેલ સમયમાં ઘણું શીખ્યું છે. મનીષા કહે છે કે, ‘જ્યારે તમારી દીકરી તાવથી સળગી રહી હોય અને તમારે તમારા કામને કારણે દૂરના દેશમાં જવું પડે ત્યારે આવી સ્થિતિ ખરેખર ખૂબ જ મુશ્કેલ હોય છે, પરંતુ વ્યક્તિએ તેને પાર કરતા શીખવું જોઈએ. જો આપણે મનમાં સ્થિર હોઈએ તો બધું સંભાળી શકીએ છીએ. હકીકત એ છે કે તમારું કામ તમને વધુ સારી મમ્મી બનાવે છે, જે રીતે પુરુષો ઘરની સંભાળ લઈને વધુ સારા બને છે.
યુબીએસમાં 20 વર્ષ કામ કર્યા પછી મનીષાએ ફરી પોતાના એક્સ-બોસ સાથે મોલીસને ઊભો કરવામાં મદદ કરી. આ તેમની નવી શરૂઆત હતી. જ્યારે આ કંપનીને શરૂ કરી ત્યારે ઈકોનોમી ધીમી થઈ ગઈ હતી. પણ એમાં પણ તેણે પોતાની માટે નવો રસ્તો શોધી લીધો.
મનીષાનું ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાને લઈને કહેવું હતું કે, આપણાં દેશની અર્થવ્યવસ્થા સર્વીશ ઈકોનોમી તરફ વધી રહી છે. તેમાં મહિલાઓની ખાસ ભાગીદારી છે કેમ કે મહિલાઓ બીજાના મનની સ્થિતિ સારી રીતે સમજી શકે છે. એવામાં મહિલાઓ સાથે કરવામાં આવેલ કામ અને અનુભવ હમેશાં ખૂબ સરસ હોય છે. મારુ માનવું છે કે મહિલાઓએ પુરુષ જેવુ બનવા પ્રયત્ન કરવા જોઈએ નહીં, પણ તેમણે તો તેમની જેમ કામ કરી બતાવવું જોઈએ.’
મનીષાનું માનવું છે કે, જો મહિલાઓ ટોચના પદ પર રહેશે તો તેઓ ઘણા મુદ્દાઓ પર આરામથી વાત કરી શકશે. પુરૂષો વારંવાર એવું કહેતા જોવા મળતા નથી કે તેઓ પેરેન્ટ્સ-ટીચર મીટિંગમાં જવા માગે છે, પરંતુ સ્ત્રીઓ તે સરળતાથી કરે છે. મનીષાએ સમય અને સંજોગો સાથે લડીને માત્ર તેના પરિવારને વિખૂટા પડતો બચાવ્યો જ નહીં, પરંતુ પુરુષોના વ્યવસાયમાં પણ પોતાનો ઝંડો ઊંચક્યો. આજે મનીષા એક સફળ ઉદ્યોગસાહસિક છે અને તેના સંઘર્ષની કહાણી જાણીને તે પ્રેરિત રહી શકતી નથી.
