બ્રેઇન હેમરેજ (brain hemorrhage) એ ખૂબ જ ગંભીર સ્થિતિ છે જે જીવન માટે જોખમી બની શકે છે. મોટાભાગના લોકો બ્રેઈન હેમરેજ વિશે જાણે છે, પરંતુ તેઓ નથી જાણતા કે આ સ્થિતિમાં શરીરમાં શું થાય છે? બ્રેઈન હેમરેજમાં બ્રેઈન બ્લીડ થાય છે એટલે કે માથાની અંદરની નસ ફાટી જવાને કારણે રક્તસ્ત્રાવ થાય છે. તબીબી પરિભાષામાં તેને intracranial hemorrhage તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. હવે તમે વિચારતા હશો કે આવું શા માટે થાય છે ને તેનાથી કેવી રીતે બચી શકાય. આ બધી બાબતો વિશે વિગતવાર જાણીશું.
મગજની નસ કેમ ફાટે છે? બ્રેઈન હેમરેજ ઘણા કારણોસર થઈ શકે છે. કોઈપણ ઈજાને કારણે એટલે કે પડી જવાથી, અકસ્માત, રમતગમતનો અકસ્માત અથવા અન્ય કોઈપણ પ્રકારની માથાની ઈજાને કારણે. હાઈ બીપીને કારણે, જે રક્ત વાહિનીઓની દિવાલોને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને રક્ત વાહિનીઓનું રક્તસ્રાવ અથવા ફાટવાનું કારણ બની શકે છે.
મગજમાં લોહી ગંઠાઈ જવાને કારણે. ધમનીઓમાં ચરબી જમા થવાને કારણે એટલે કે એથરોસ્ક્લેરોસિસ.ફાટેલું સેરેબ્રલ એન્યુરિઝમ, રક્તવાહિનીની દીવાલમાં એક નબળું સ્થાન જે ફૂલે છે અને ફૂટે છે.મગજની ધમનીઓની દિવાલોની અંદર એમીલોઈડ પ્રોટીનને કારણે એટલે કે સેરેબ્રલ એમીલોઈડ એન્જીયોપેથી. મગજની ગાંઠ કે જે મગજની પેશીઓ પર દબાણ લાવે છે તે રક્તસ્રાવનું કારણ બની શકે છે.ધુમ્રપાન, ભારે મદ્યપાન અથવા કોકેન જેવા પદાર્થોનો ઉપયોગ.ગર્ભાવસ્થામાં એક્લેમ્પસિયા અને ઇન્ટ્રાવેન્ટ્રિક્યુલર રક્તસ્રાવના કારણે પણ થઈ શકે છે.
જ્યારે આ કારણોસર મગજની નસ ફાટી જાય છે ત્યારે મગજને ઓક્સિજન મળતો નથી. પછી બાકીના કોષો મૃત્યુ પામે છે અને શરીરની તમામ પ્રવૃત્તિઓ પ્રભાવિત થવા લાગે છે. પછી તમે ઇન્ટ્રાક્રેનિયલ હેમરેજ અથવા સેરેબ્રલ હેમરેજનો શિકાર બની શકો છો. આવી સ્થિતિમાં જો ત્રણ કે ચાર મિનિટથી વધુ સમય માટે ઓક્સિજનની ઉણપ રહે છે, તો મગજના કોષો સંપૂર્ણપણે મૃત્યુ પામે છે. આના કારણે ચેતા કોષો અને તેમના દ્વારા નિયંત્રિત કાર્યોને પણ નુકસાન થાય છે જેના કારણે શરીરમાં નીચેની સમસ્યાઓ થાય છે.
શરીરના કોઈપણ ભાગમાં લકવો. શરીરના કોઈપણ ભાગની નિષ્ક્રિયતા અથવા નબળાઇ.ખાવા-પીવામાં તકલીફ.દ્રષ્ટિ પ્રભાવિત.બોલાયેલા અથવા લખેલા શબ્દો બોલવામાં અથવા સમજવામાં મુશ્કેલી.મૂંઝવણ અને યાદશક્તિમાં ઘટાડો. માથાનો દુખાવો.ક્યારેક વ્યક્તિનું મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે.
બ્રેઈન હેમરેજ (brain hemorrhage) થી કેવી રીતે બચવું: બ્રેઈન હેમરેજથી બચવા માટે સૌથી પહેલા તમારા બીપીને સંતુલિત રાખો. ખાસ કરીને જો તમે હાઈ બીપીના દર્દી હોવ. બીજું ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલને નિયંત્રિત કરો અને વધારાનું વજન ઓછું કરો. દારૂ મર્યાદિત કરો અને ધૂમ્રપાન બંધ કરો. સ્વાસ્થ્યપ્રદ આહાર પણ લો અને નિયમિત કસરત કરો. જો તમને ડાયાબિટીસ હોય તો તમારી સુગર મેનેજ કરો.
