Climate Change: ભારતમાં હવામાન સતત બદલાઈ રહ્યું છે. ક્યારેક વરસાદ, ક્યારેક ગરમી તો ક્યારેક કરા. એપ્રિલ અને મે મહિનામાં પર્વતો પર હિમવર્ષા થઈ રહી છે. આવું કેમ થઈ રહ્યું છે. શું નિષ્ણાતો ચોમાસાની ગતિને ઓળખવામાં ભૂલ કરી રહ્યા છે? આબોહવા કેમ બદલાઈ રહી છે? ઉર્જા અને પ્રદૂષણ માટે અશ્મિભૂત ઇંધણનો આબોહવા પરિવર્તન ચોમાસાને બદલી રહ્યું છે. ચોમાસાની ખેતી પર મોટી અસર પડે છે. ભારતમાં તો એવું પણ કહેવાય છે કે ભારતીય ખેતી ચોમાસા પર નિર્ભર છે. પરંતુ હવે હવામાન કેમ બદલાઈ રહ્યું છે.
ક્લાઈમેટ ચેન્જની અસર દુનિયાના દરેક ભાગમાં જોવા મળી રહી છે. જ્યારે ભીના વિસ્તારો વધુ વરસાદથી પ્રભાવિત છે, જ્યારે સૂકા વિસ્તારો વધુ સૂકા થઈ રહ્યા છે. યુનાઈટેડ નેશન્સ ઈન્ટર ગવર્નમેન્ટલ પેનલ ફોર ક્લાઈમેટ ચેન્જ એ ધ્યાન દોર્યું છે કે આબોહવા પરિવર્તનને કારણે એશિયામાં વધુ વરસાદ થઈ શકે છે, પરંતુ આબોહવા પરિવર્તનને કારણે ચોમાસાની પેટર્ન ઘણી જગ્યાએ બદલાઈ ગઈ છે.
ચોમાસામાં આવેલા આ ફેરફારને એરોસોલના વધારા સાથે જોડવામાં આવી રહ્યો છે. આ એક એવું રસાયણ છે જેના નાના કણો કે ટીપું હવામાં તરતા રહે છે. તે માનવીય પ્રવૃત્તિઓને કારણે વધે છે. અશ્મિભૂત ઇંધણ, ધુમ્મસ, પ્રદૂષણને બાળવાથી એરોસોલ્સ વધે છે. ભારત લાંબા સમયથી પ્રદૂષણ સામે લડી રહ્યું છે. જેના કારણે ફિઝામાં ધુમ્મસની ચાદર છવાઈ ગઈ છે.
વૈજ્ઞાનિકોને પણ ચોમાસાના રહસ્યને ઉકેલવામાં મુશ્કેલી પડી રહી છે. હવામાનની આગાહી કરતી એજન્સી ‘સ્કાયમેટ’ના અહેવાલ મુજબ ભારતમાં ચોમાસાનો સમયગાળો ટૂંકો પરંતુ તીવ્ર બન્યો છે. સ્કાયમેટના જણાવ્યા અનુસાર ચોમાસાને કારણે કેટલાક વિસ્તારોમાં પૂર અને કેટલાક વિસ્તારોમાં દુષ્કાળની સ્થિતિ સર્જાઈ રહી છે.
જો આ વખતના ચોમાસાને જ લઈએ તો આ વખતે ચોમાસું આંદામાન અને નિકોબારમાં 4 દિવસથી અટવાયું છે. ઉનાળાની ઋતુમાં, વરસાદ અને વાવાઝોડાએ મધ્ય અને ઉત્તર અને ઉત્તર પશ્ચિમ ભારતના રાજ્યોમાં તાપમાનમાં ઘટાડો કર્યો. હીટવેવ પુરી થઈ ગઈ છે. આ બદલાયેલી સ્થિતિના કારણે લો પ્રેશર બની શક્યું નથી. કારણ કે ચોમાસાના પવનો ઉચ્ચ દબાણથી ગરમ અને ભેજવાળા ઓછા દબાણવાળા વિસ્તારમાં વધુ ઝડપે ‘મૂવ’ કરે છે. આ જ કારણ છે કે ઘણા વૈજ્ઞાનિકો ઉનાળાની ઋતુમાં વરસાદને યોગ્ય નથી માનતા.
બ્રાઉન યુનિવર્સિટીના નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે હવામાનમાં ફેરફાર અને એરોસોલની અસરને કારણે ભારતમાં હવામાનની સચોટ આગાહી કરવી મુશ્કેલ બની રહી છે. તેમનું સંશોધન મુખ્યત્વે એશિયન અને ભારતીય ચોમાસા પર કેન્દ્રિત છે. ભારતના પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયના નિષ્ણાતો કહે છે કે તાજેતરના વર્ષોમાં ચોમાસાનો વરસાદ વધુ અનિયમિત બન્યો છે. તેણે કહ્યું, ‘થોડા દિવસોથી વરસાદ પડે છે પણ જ્યારે વરસાદ પડે છે ત્યારે ભારે વરસાદ પડે છે.’ વૈજ્ઞાનિકોના મતે ચોમાસાની ગતિ પણ બદલાઈ ગઈ છે અને વાદળોએ પણ પોતાનો રસ્તો બદલી નાખ્યો છે. આ જ કારણ છે કે ઘણા રાજ્યોમાં વધુ વરસાદ થઈ રહ્યો છે, જ્યારે ઘણી જગ્યાએ સામાન્ય કરતા ઓછો વરસાદ થઈ રહ્યો છે.
